شبکه اندوپلاسمی| انواع و نقش ان

شبکه اندوپلاسمی چیست؟

شبکه اندوپلاسمی یک شبکه لوله ای از غشاء است که در سیتوپلاسم سلول یوکاریوتی یافت می شود.شبکه آندوپلاسمی به دو شکل دیده می شود: یک نوع با سطح ریبوزوم دار و دیگری با سطح صاف. دومی شبکه آندوپلاسمی صاف و اولی شبکه آندوپلاسمی خشن نامیده می شود. این غشاها چین های پیوسته را تشکیل می دهند و در نهایت به لایه بیرونی غشای هسته ای می پیوندند. به جز سلول های اسپرم و گلبول های قرمز، شبکه آندوپلاسمی در هر نوع دیگر از سلول های یوکاریوتی مشاهده می شود.

انواع شبکه اندوپلاسمی

شکل زیر انواع شبکه آندوپلاسمی را نشان می دهد:

شبکه آندوپلاسمی خشن دارای ریبوزوم‌هایی است که در ساختار آن جاسازی شده‌اند که ظاهری «خشن» می‌دهند.

شبکه آندوپلاسمی صاف این ریبوزوم ها را ندارد، بنابراین “صاف” به نظر می رسد.

ساختار شبکه آندوپلاسمی

ساختار شبکه آندوپلاسمی شبیه یک کیسه است. از آنجایی که ER دو نوع است، هر کدام ویژگی های متمایز خود را دارند:

ساختار شبکه آندوپلاسمی زبر:

شبکه آندوپلاسمی خشن به دلیل ظاهرش به این نام خوانده می شود.

این مجموعه ای از کیسه های مسطح متصل به هم است که چندین ریبوزوم در سطح بیرونی خود دارند، از این رو به این نام می گویند.

این شبکه پروتئین ها را در کبد، هورمون ها و سایر مواد موجود در غدد را سنتز و ترشح می کندو در سلول هایی که سنتز پروتئین اتفاق می افتد (مانند سلول های کبدی) برجسته است.

ساختار شبکه آندوپلاسمی صاف:

از طرف دیگر شبکه آندوپلاسمی صاف ریبوزوم ندارد.

شبکه آندوپلاسمی صاف شکل لوله ای دارد.

در تولید فسفولیپیدها، لیپیدهای اصلی در غشای سلولی شرکت می کند و در فرآیند متابولیسم ضروری است و محصولات ER خشن را به سایر اندامک های سلولی، به ویژه دستگاه گلژی منتقل می کند.

وظایف شبکه آندوپلاسمی

همانطور که در بالا ذکر شد، شبکه آندوپلاسمی به دو نوع طبقه بندی می شود و هر دو نوع ER عملکردهای خاصی را انجام می دهند:

عملکرد شبکه آندوپلاسمی صاف:

• مسئول سنتز لیپیدهای ضروری مانند فسفولیپیدها و کلسترول است.
• همچنین مسئول تولید و ترشح هورمون های استروئیدی است.
• مسئول متابولیسم کربوهیدرات ها است.
•  ER صاف یون های کلسیم را ذخیره و آزاد می کند. اینها برای سیستم عصبی و سیستم عضلانی بسیار مهم هستند.

عملکرد شبکه آندوپلاسمی خشن:

• اکثر عملکردهای ER خشن با سنتز پروتئین مرتبط است.
• شبکه آندوپلاسمی خشن نیز نقش حیاتی در تاخوردگی پروتئین ایفا می کند.
• همچنین کنترل کیفیت را تضمین می کند (با توجه به تا زدن صحیح پروتئین).
• دومین عملکرد مهم بعد از سنتز پروتئین و تاخوردگی پروتئین، مرتب سازی پروتئین است.